Tạ Vô Trọng, một biên tập viên hết thời vì mải chạy theo những đề tài kén độc giả, giờ chỉ là một phóng viên tự do không nơi thuộc về, một blog sĩ nhiệt thành nơi nền tảng blog cá nhân miễn phí, chen chúc câu chữ giữa những cột quảng cáo đỏ tím vàng. Vô Trọng không trách ai – cả giới chủ và công đoàn nhẫn tâm đuổi việc không đền một ngày lương nào, lẫn đám độc giả hẹp hòi trong chuyện đón nhận tri thức – lại lao ra đường tìm đề tài thỏa được cái bản thân.
Căn phòng phỏng vấn không phải là một nơi chốn, mà là một trạng thái tinh thần. Bốn bức tường không cố định dáng hình, chúng co giãn như nhịp thở của một sinh thể, đôi khi ép sát lại thành một đường hầm tối tăm, đôi khi giãn nở thành một vũ trụ thu nhỏ. Ánh sáng từ chiếc đèn bàn nuốt chửng bóng tối, biến mỗi từ ngữ thành một lỗ đen ngôn từ.
Tạ Vô Trọng đang ngồi đối diện Giáo sư Lý Huyễn Ảo, khoảng không giữa họ lặng thinh một vực thẳm của những ý niệm chưa kịp định hình. Vô Trọng không buồn hỏi liệu giáo sư ngồi có mỏi lưng chăng, khi ghế của hắn lúc là đá lạnh, lúc là cát, nào những nóng rát đoạn buốc giá vào xương, cứ lên rồi xuống như khoảng trống giữa hai nốt nhạc. Hắn cũng không buồn cảm thấy cảm nhận của bản thân lúc này. Không khí đặc quánh thứ triết lý tan chảy, không gian là tiếng đầu bi lăn tròn trên mặt giấy nhám.
Vị giáo sư họ Lý trưởng khoa Triết, không mặn mà gì cuộc nói chuyện này. Người vốn dĩ không ưa cánh báo đài, đám loa rè rỉ sét cứ nhắng nhít thích thốt lên những câu rỗng tuếch đầy những từ Hán Việt. Giáo sư Lý nhìn tên họ Tạ bằng ánh mắt xét nét ném thẳng vào một tên vô danh. Cuộc đối thoại này không phải để tìm kiếm chân lý, mà để kiểm nghiệm xem liệu chân lý có thật sự tồn tại, hay chỉ là một ảo ảnh được tạo ra bởi chính sự khao khát của con người. Bên ngoài, thành phố rực rỡ ánh đèn, nhưng ở đây, chỉ có bóng tối và những ý niệm không hình hài.
Ký giả
Tạ Vô Trọng
Thưa bà. À, thưa giáo sư. Chủ nghĩa hư vô chính trị có phải là sự phủ nhận mọi cấu trúc quyền lực, hay là sự thừa nhận rằng ngay cả sự phủ nhận ấy cũng là một ảo ảnh?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
Heidegger gọi đó là Dasein rơi tự do vào Das Nichts. Chính trị xây lâu đài trên mây, nhưng hư vô chính trị nhận ra những cục gạch xây đó làm từ hơi thở của quỷ dữ. Cây cầu bắc qua vực thẳm chỉ là cách vực thẳm tự xác lập lại biên giới của chính nó. Chúng ta đang đứng trên cầu hay đang là cầu?
Ký giả
Tạ Vô Trọng
Dẫu vậy, song Phật giáo nói về tính không. Liệu hư vô chính trị có phải là nghi lễ xóa bỏ Mạn-đà-la quyền lực?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
(Tay vẽ một vòng tròn trên không trung, hồi sau vòng tròn nuốt chửng chính nó.) Đúng. Nhưng hãy coi chừng: Mạn-đà-la dù bị xóa vẫn để lại vết mực trong tâm trí kẻ phá hủy. Khi ngươi đập vỡ tượng thần, ngươi đã tạo ra một vị thần mới – vị thần của sự trống rỗng mà không thể nào đúc thành khuôn.
Ký giả
Tạ Vô Trọng
Thưa giáo sư, nếu hư vô chính trị là hệ tiên đề tự phủ định, liệu nó có giống các định lý bất toàn, vốn luôn cần một chân lý bên ngoài để tồn tại?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
Hay hơn cả vậy! Nó là con rắn ăn đuôi chính mình nhưng phát hiện ra bao tử làm bằng thứ vật chất thinh không rỗng tuếch. Khi ngươi tuyên bố “mọi hệ thống đều giả dối”, chính ngươi đã tạo ra hệ thống cuối cùng – hệ thống của sự hoài nghi vĩnh cửu.
Giáo sư đoạn đưa tay đập bể bức tường phía sau, gạch ống và xi măng khi bể ra lại hóa thành triệu mảnh gương, mỗi mảnh phản chiếu một thế giới khác nhau, cảnh khói lửa, cảnh loạn lạc, cảnh một vị vua ngã gục và một đám đông gào thét không biết mình đang tung hô ai, có mảnh gương chỉ là khoảng trắng.
Ký giả
Tạ Vô Trọng
(Hốt hoảng nhìn bóng mình trong gương vỡ.) Nhưng sự sụp đổ ấy có ý nghĩa gì khi mỗi mảnh vỡ đều là một vũ trụ mới?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
Hãy hỏi cánh bướm của Lorenz. Phá hủy một chế độ cũng như thả cánh bướm vào mắt bão. Ngươi không thể biết liệu hơi thở của nó sẽ thổi bay xiềng xích hay thổi tắt ngọn nến hy vọng cuối cùng. Hỗn loạn không phải kẻ thù – nó là tấm gương phản chiếu nỗi sợ của chính chúng ta về sự thiếu vắng ý nghĩa.
Ký giả
Tạ Vô Trọng
(Hét lên qua tiếng gió đang gào thét từ những khe tường.) Liệu chúng ta có thể thoát khỏi mê lộ này?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
Căn phòng này chính là câu trả lời. Ngươi muốn thoát ư? Hãy nhìn kỹ – mỗi lối thoát chỉ là cửa vào một mê cung khác.
Ký giả
Tạ Vô Trọng
(Thoáng nghe thấy tiếng thì thầm song song: “Ngươi đang đọc hay được đọc?”) Nếu tất cả đều vô nghĩa, tại sao chúng ta vẫn tiếp tục cuộc đối thoại này?
Giáo sư
Lý Huyễn Ảo
(Cười một trường lớn vọng khắp phòng) Vì ngay cả sự vô nghĩa cũng cần một kẻ đồng lõa để tự phản bội chính mình. Nhưng ta đã nói gì đâu? Tất cả chỉ là tiếng vọng từ khoảng trống giữa các từ ngữ của ngươi thôi.
Những câu chữ viết gấp gáp trên trang giấy nhàu nát của tên họ Tạ bỗng mờ nhạt dần. Tay ký giả đứng dậy khi căn phòng sáng bừng và trống rỗng, vẫn còn đó đèn bàn, đôi ghế, nhưng không có Giáo sư Lý. Đoạn chạy tới, Vô Trọng thấy trên bàn một tờ giấy trắng có vẽ vòng Möbius màu ngọc bích sâu thẳm. Ở chân trang, một dòng chữ nhỏ “Chúng ta chẳng phải đã gặp nhau rồi ư?”
Tâm sự